Wat is urbex?
Urbex - veel mensen hebben er nog nooit van gehoord. Als je het woord intypt op Google krijg je foto’s van mysterieuze en verlaten woningen, fabrieken en andere gebouwen. Wat is het? Waar kun je urbex vinden en hoe kun je zelf aan de slag? Dit en meer lees je hieronder.
Wat is urbex?
Urbex is een samentrekking van het Engelse urban en exploring. Men gaat dus op pad om verlaten plekken en verweerde gebouwen te ontdekken. Met de nadruk op urban gaat het dus om steden en panden en niet om natuur aanzichten. De zogenaamde urbexer gaat erop uit om verborgen plekken te vinden. Het doet je misschien een beetje denken aan spannende avonturen die je beleefde toen je klein was. Ontdekkingsreizen voor volwassenen!
Wanneer je een spot gevonden hebt kun je ervoor kiezen om deze vast te leggen. Dan spreken we dus van urbex fotografie. En deze twee gaan vaak hand in hand. Zo heeft de urbexer een leuk souvenirtje en het staat stoer en origineel in een woning, kantoorpand of misschien wel museum.
Locaties
Aangezien de ruimte in Nederland schaars is en we dicht op elkaar leven, zijn er niet heel veel plekjes die geschikt zijn voor urbexen. Op het internet vind je allerlei tips hoe je het snelst de beste locaties kan vinden. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Anderen zullen de locaties niet snel doorvertellen, want het is natuurlijk een prestatie om iets als een verlaten huis, kerk of parkeergarage te vinden. Daarnaast is het niet altijd legaal om plekken te betreden, aangezien het vaak privéterrein is.
Meestal vindt urbexen plaats in de stad, maar ook op het platteland kun je een oud kasteel of een vervallen boerderij vinden. Deze zullen zich vast perfect lenen voor een imponerend shot!
https://pixabay.com/en/girl-lost-barn-ghost-old-town-1241165/
Zelf urbexfoto’s of schilderijen maken
De belangrijkste regel voor urbex is “take nothing but pictures, leave nothing but footprints”. In veel gevallen ben je op privéterrein en wanneer je iets kapot maakt, maak je andermans eigendom kapot. Daarnaast ben je er om de omgeving vast te leggen en niet om te stelen of schade aan te brengen. Wanneer je niet door de voordeur naar binnen kan, ga dan op zoek naar bijvoorbeeld een open raam of een gebogen hek. Maar breek het raam niet en buig het hek niet zelf!
Het gaat om het rauwe, onbewerkte karakter van een beeld. Een afgebladderd behang, een beschimmelde muur en een uitstekende ijzerdraad. Dat zijn aspecten die een urbexfoto maken tot wat het is. De kijker - maar ook de fotograaf vragen zich af wat de geschiedenis is van een plek. Wanneer en wie er geleefd hebben. Je droomt weg bij een verlaten kasteel of kathedraal en je raakt geïntrigeerd door een spookstad of een oud gesticht. Het is dus niet nodig om de omgeving aan te passen voor de foto. De imperfecties zijn juist waar je naar op zoek bent. Je kan misschien wel een achtergelaten vuilniszak uit het beeld halen of een ander voorwerp verplaatsen. Maar haal niks weg en breng geen veranderingen aan die je niet terug kan draaien.
Daarnaast bestaat de kans dat het vervallen pand zo beschadigd is dat er instortingsgevaar bestaat of dat er glas op de grond ligt. Om deze redenen is het raadzaam om beschermende kleding te dragen. Ga daarnaast nooit alleen op pad! Dit is voor je eigen veiligheid en daarnaast is het gezelliger dan in je eentje.
Urbex schilderijen
Alhoewel Urbex voornamelijk foto’s betreft, zijn er ook schilders die zich aan deze trend wagen. Sommige kenmerken komen beter uit in een foto, maar anderen worden juist versterkt door het gebruik van verf of potlood. Daarnaast heeft de fotograaf minder vrijheid: hij kan maar tot op zekere hoogte dingen veranderen aan de omgeving. De schilder kan van alles: een muur wegbreken of juist toevoegen, een onverwacht perspectief kiezen of zelfs een complete fantasiewereld creëren.
Urbex in huis
Vaak zijn urbexers fanatieke fotografen met professionele apparatuur. Zij hebben dus vast wel ergens op een forum of een webshop hun werk te koop aangeboden. Daarnaast zijn er verschillende websites die urbexfoto’s op canvas aanbieden. Urbexfoto’s worden vaak bewerkt zodat de lichtinval beter uitkomt en het contrast wordt was verduidelijkt. Dit kan ervoor zorgen dat de foto er mysterieuzer uit komt te zien, maar soms ook enigszins duister. Deze foto’s staan mooi in een neutrale omgeving. Zo heb je een echte eyecatcher.
Urbex schilderijen zijn zeldzamer. Voor een uniek exemplaar kun je onder andere terecht in de webshop van MyNewArt.nl. Op internet zijn er schilders die zich specifiek richten op urbex. Deze werken zijn vaak te koop voor een redelijke prijs. Het mooie aan een urbex schilderij dat deze de sfeer over kunnen brengen zonder er grimmig uit te zien. Een schilderij zou dus mooi passen in bijvoorbeeld een strakke huiskamer maar ook in een warme slaapkamer. Het palet is makkelijker aan te passen op een bestaand interieur.
Wat is fotografiekunst?
Tegenwoordig heeft bijna iedereen een mobieltje waarmee foto’s gemaakt kunnen worden. Soms zijn deze nog scherper dan wanneer je ze met een camera maakt. Maar betekent dat dan dat iedereen een fotograaf is? En wanneer is een foto dan een kunstwerk? De vakantiefoto’s van afgelopen zomer zijn vaak geen foto’s die je terugvindt in een kunstgalerij. Wat een foto tot een kunstwerk maakt (of juist niet), de geschiedenis van de foto en wat fotografie voor de kunstwereld betekend heeft lees je hieronder.
Functionele foto’s
In 1826 werd de eerste foto gemaakt. Je kunt je voorstellen dat die foto niet te vergelijken is met de foto’s van vandaag de dag: korrelig, wazig en zwart-wit. Toendertijd was deze uitvinding vooral technisch en werd fotografie gebruikt voor de wetenschap. Aan fotografie was in principe dus niks kunstzinnigs. Juist niet. Er werd bijvoorbeeld eindelijk antwoord gevonden op de vraag hoe een paard nu precies galoppeerd.
In die zin verving fotografie deels de schilderkunst. Schilders maakten in die tijd natuurlijk al schilderijen als kunst, maar ondersteunden ook de wetenschap. Ze maakten bijvoorbeeld schilderijen van het menselijk lichaam en schilderden en tekenden kaarten. Daarnaast werd de schilderkunst gebruikt om verhalen te vertellen. Heel lang geleden waren schilders cruciaal voor de Kerk. In de Middeleeuwen waren er namelijk veel mensen die niet konden lezen, maar wel het bijbelse verhaal wilden weten. Schilders konden hen uit de brand helpen door het verhaal af te beelden in plaats van op te schrijven.
Schilderkunst bloeit op
Doordat schilders zich nu in principe niet meer bezig hoefden te houden met iets anders dan kunstwerken maken, kon de schilderkunst zich gaan ontwikkelen en realisme loslaten. Schilderijen hoefden niet meer realistisch te zijn, omdat fotografie dat toch al was. De kunst uit deze tijd noemen we het modernisme en omvat veel verschillende stromingen. Zo kon het impressionisme bijvoorbeeld opkomen, waar we Van Gogh van kennen. Het impressionisme is interessant omdat het zich afzet van, maar ook samenhangt met fotografie. Impressionistische schilderijen geven een, zoals de naam al aangeeft, impressie weer. De schilderijen zijn dus snel geschilderd, om zo een bepaald moment te kunnen vangen. De precieze details zijn hier niet belangrijk, maar veranderlijke dingen als de lichtinval wel. En zo werd ook de abstracte kunst geboren. In plaats van een vervormde werkelijkheid, lieten schilders de werkelijkheid helemaal los en gingen ze experimenteren met dromen weergeven, muziek uitbeelden of ze schilderden zelfs enkel een wit vierkant op een wit doek.
Fotografie als kunst
Fotografie bood dus nieuwe wegen voor de techniek, wetenschap en kunst. Maar hoe zit het dan met fotografie als kunstvorm? Zoals met alles wilden mensen op welke manieren fotografie gebruikt kon worden. Op dit punt was er een samenkomst van fotografie- en schilderkunst. Kunstromingen zoals impressionisme waren niet relevant voor fotografen, maar stromingen zoals het surrealisme dan weer wel. Een kunstenaar die grensverleggende surrealistische foto’s maakte was Man Ray. Met behulp van lichtinval en bepaalde nieuwe technieken kon hij het menselijk lichaam vervormd weergeven. Hierdoor vraagt de kijker zich af waar hij naar kijkt. Daarnaast werden alledaagse objecten en taferelen zodanig vastgelegd dat de kijker er op een nieuwe manier naar keek. Ook werd er veel gefilosofeerd over fotografie als kunst. Het riep dezelfde vragen op als bij het bekende werk Ceci n’est pas une pipe van Margritte: kijken we naar een voorwerp of een afbeelding van een voorwerp? En is fotografie echt kunst of is het enkel het vastleggen van wat we voor ons zien?
Deze discussie is vandaag de dag nog steeds niet ten einde. Aan de ene kant vindt men een foto niet meer dan een documentatie van datgene wat de fotograaf voor zich ziet. Daarbij is een foto minder waard dan een schilderij. Ten eerste kun je een foto maken met één druk op de knop en deze vervolgens afdrukken. Een schilderij vergt veel meer aandacht. Ieder detail moet met de hand worden aangebracht. Daarnaast heb je aan het einde van de rit één schilderij, maar je kunt een foto oneindig blijven afdrukken. En wat voor alles geldt, geldt ook in dit geval: hoe meer exemplaren er verkrijgbaar zijn, hoe minder waardevol een exemplaar wordt. Aan de andere kant is er een groep die vindt dat fotografie wel degelijk een kunstvorm is. Je kunt foto’s manipuleren nadat ze genomen zijn en je kunt mensen op een andere manier naar dingen laten kijken. Vandaag de dag krijgen kunstfotografen veel meer waardering dan ze vroeger kregen. En terecht. Ook al heb je een camera tot je beschikking, er is ook een goed oog en een kunstzinnig brein nodig om een foto tot een kunstwerk te maken.
Digitale fotografie
Zoals je kon lezen is het al heel lang mogelijk om foto’s te bewerken, Man Ray deed dit namelijk al in de jaren ‘20, toen de fotografie nog niet eens zo heel lang bestond. Toen moest je de foto’s ook nog in een donkere kamer ontwikkelen. Tegenwoordig is het veel makkelijker om foto’s te maken en om ze te bewerken. Je maakt een foto met je telefoon, gooit er een filter overheen en voegt een smiley toe en klaar is je nieuwe profielfoto. Zo gaat het ook in de kunst. Sommige fotografen maken foto’s met een analoge camera en ontwikkelen de negatieven handmatig, maar sommigen drukken net zoals jij op een knopje op hun smartphone en doen alles digitaal. Dankzij alle technologische ontwikkelen is het niet alleen mogelijk om bestaande afbeeldingen te bewerken, je kunt ook van alles maken, weghalen en toevoegen. Wanneer je uit het niets een afbeelding creëert is het natuurlijk geen fotografie meer, maar digitale kunst. Maar de mogelijkheid om zoveel te kunnen bewerken biedt ook een nieuwe dimensie aan fotografiekunst. Ook hier kun je weer vragen stellen, want wanneer is iets digitale kunst en wanneer is het fotografie?
Nu je wat meer weet over de geschiedenis van de fotografie en de invloed van fotografie op schilderkunst en andersom kun je zelf de discussie aangaan over fotografie, kunst en alles wat ermee te maken heeft. Wat vind jij?