Ons kleine kikkerlandje heeft een heleboel kunstenaars gekend. Kunstenaars die wereldberoemd zijn geworden. Helaas zijn velen van hen inmiddels overleden. Maar hun werk leeft voort. Een van deze kunstenaars is Karel Appel. Zijn werken heb je vast al eens voorbij zien komen. Maar misschien zelfs zonder dat je het doorhad. Hieronder lees je meer over zijn leven en kunstwerken.
Karel Appel in zijn jongere jaren
Karel Appel groeide op in Amsterdam. Al op jonge leeftijd begon hij met het schilderen van impressionistische landschappen. Maar zijn ouders wilde liever dat hij in de kapperszaak van zijn vader ging werken. Toen hij toch naar de kunstacademie in Amsterdam ging, werd hij uit huis gezet. Hij volgde hier zijn opleiding tijdens de Duitse bezetting. Mensen hebben hem dat nog lang kwalijk genomen. Sommigen dachten zelfs dat hij samenwerkte met de Duitsers. Appel heeft dat altijd ontkend. Hij is zelfs nog een tijd voor de Duitsers op de vlucht geslagen. Karel Appel hield zich juist helemaal niet bezig met politiek. Hij vond dat kunst een uiting van je diepste gevoelens moest zijn. Werken waren nooit een politiek statement, maar altijd een expressie van gevoel.
Een gevoelige kunstenaar
Op de kunstacademie startte Appel zijn kunstenaars carrière. Appel was niet alleen schilder, hij was daarnaast ook beeldhouwer, lithograaf, dichter, etser en keramist. En al zijn werken werden inderdaad met veel gevoel gemaakt. Bij sommigen riepen ze ook heftige gevoelens op. Dat vonden mensen niet altijd even leuk. Zo maakte hij een muurschildering voor het stadhuis van Amsterdam, gebaseerd op zijn werk “Vragende Kinderen”. De ambtenaren die daar werkten vonden het werk maar niks. Na veel protest werd het werk verborgen. En zo kreeg Appel wel meer tegenstand in Nederland. Toch bleef hij doorgaan met het maken van provocerende werken.
De werkwijze van Karel Appel
Appel wilde niet per se mensen op de kast jagen. Hij stopte gewoon heel veel gevoel in zijn werk. Het maakproces was ook best heftig te noemen. In 1961 kwam er een documentaire uit over Appel waarin je hem aan het werk zien. In deze docu doet hij ook zijn beroemde uitspraak: “Ik rotzooi maar een beetje an.” Toch is dit niet helemaal waar. Ogenschijnlijk maakt Appel zijn schilderijen door klodders verf op een doek te gooien zonder erover na te denken. Achteraf blijkt dat Appel zich verdiept in de kunstgeschiedenis en in kunstenaars die hem inspireren. Het uiteindelijke werk vergt meer planning dan op het eerste gezicht lijkt.
CoBrA
Op de kunstacademie ontmoette Appel mede-kunstenaars Corneille en Constant, met wie hij nog lange tijd bevriend zou blijven. Met zijn drieën waren ze lid van CoBrA. De groep bestond uit een aantal schilders uit Kopenhagen, Brussel en Amsterdam. Van deze steden is de naam CoBrA dan ook een samentrekking – maar dan in het Frans. De groep maakte kunstwerken waaraan een filosofie verbonden zat. Zoals gezegd ging het Appel om de uiting van innerlijke gevoelens. CoBrA wilde ook terug naar de oergevoelens. Ze haalden inspiratie uit tekeningen gemaakt door kinderen en geesteszieken, maar ook het surrealisme en zelfs het eigen handschrift vormden een belangrijke bron van inspiratie. De groep bestond maar een paar jaar, maar de ideeën en invloed leven voort. Zelfs tot op de dag van vandaag.
https://pixabay.com/nl/dance-kindertekeningen-ballet-83478/
De jaren na CoBrA
CoBrA bestond dus slecht enkele jaren. Toch werd Appel in de tijd daarna nog steeds geassocieerd met de groep. In de jaren ‘50 maakte Appel met zijn vriend Constant een reis naar Parijs. Hier kwam hij in aanraking met allerlei beroemde schilders. Schilders zoals Picasso en Dubuffet inspireerde hem. Door zijn reis ontwikkelde hij zich verder. Zijn schilderstijl was nog steeds expressief, maar het was nog veel meer. In Nederland kreeg hij nog altijd niet de waardering die hij verdiende. In Parijs was dat wel het geval. Appel werd vanaf toen steeds bekender. Steeds meer mensen wilden zijn kunst kopen en musea wilden hem tentoonstellen.
Karel’s nalatenschap
In de jaren die volgden bleef Appel zijn stijl ontwikkelen. Hij gebruikte steeds andere materialen en stijlen en combineerde disciplines. Zo werkte hij samen met kunstenaars die bijvoorbeeld choreograaf of muzikant waren. Een blijvend iets is het uitdagen van de kijker. De werken kunnen nog steeds heftig overkomen. Zijn werk heeft nog steeds invloed op hedendaagse kunstenaars. Iets anders heftigs is het onderhoud. Sommige werken van Appel zijn met zulke dikke verf aangebracht, dat ze nog steeds niet opgedroogd zijn! De mensen die zich bekommeren om zijn werken, moeten oppassen dat de verf niet van het doek afdruipt. En dat tientallen jaren later.
Expo’s anno nu
Mocht je nieuwsgierig zijn geworden naar de werken van Appel… Ze zijn overal ter wereld te bewonderen. Van New York en San Francisco tot aan Brazilië en Canada. Allemaal exposeren ze werken van Appel. Wil je nou niet naar de andere kant van de wereld om zijn kunst te zien? In Nederland zijn er ook een heleboel musea die werken van hem in de collectie hebben. Bijvoorbeeld het Cobra Museum voor Moderne Kunsten in Amstelveen. De naam zegt het al: een museum speciaal opgericht voor de kunst gemaakt door CoBrA. Daarnaast heb je nog het Stedelijk Museum in Amsterdam, het Van Abbemuseum in Eindhoven, het Rijksmuseum Twente en nog veel meer. Door het hele land zijn er musea die ook onder de indruk zijn van de kunst van Karel Appel. Jij ook?